Urazy kostno-stawowe
RehBabka - Fizjoterapia Warszawa
Malwina Zielińska
Co oznacza uraz?
Co oznacza uraz? Jest to uszkodzenie wywołane czynnikiem wysokoenergetycznym, takim jak wypadek komunikacyjny, kontuzja sportowa itp. Urazem nie nazwiemy np. bólu kolan, który pojawiaja się przy schodzeniu po schodach. Dlaczego? Bo schodzenie po schodach nie jest bodźcem uszkadzającym per se. No chyba, że ktoś z nich zlatuje, ale to już inna historia.
Tkanki miękkie
Skoro już mamy za sobą to rozróżnienie, to warto doprecyzować, że tkanki miękkie też mogą ulec urazom. Przykładem jest zerwanie ścięgna, choć definitywnie nie jest ono kością ani więzadłem. Niemniej jednak w tym dziale skupię się głównie na traumach kostno-więzadłowych.
Najczęstsze urazy
Te, które w gabinecie pojawiają się najczęściej to skręcenia stawów skokowych i kolan. Często urazy te są w pierwszej chwili zaopiekowane przez SOR-y. I dobrze. Ważne, aby bezpośrednio po zdarzeniu wykluczyć bądź potwierdzić poważniejsze uszkodzenia, które możliwe, że będą wymagać ingerencji chirurgicznej lub specjalnego zaopatrzenia.
Złamania, gips, fizjoterapia
W przypadku złamań należy wprowadzić kilkutygodniowe unieruchomienie. Doświadczenie mówi, że lepiej sprawdzają się ortezy, które można zdejmować do czynności higienicznych lub terapii (tak, terapię można wprowadzać od razu). Gips natomiast daje więcej skutków ubocznych niż korzyści. Dużo dłużej wtedy trwa powrót do pełni sprawności ze względu na brak możliwości włączenia jakiejkolwiek pracy w uszkodzonym obszarze. Włączenie wczesnej rehabilitacji ma na celu poprawę lokalnego drenażu i przeciwdziałanie sklejeniom tkankowym, czego nie zastosuje się u gipsiarza.
Naderwanie więzadeł
Jeśli udało się szczęśliwie niczego nie złamać, to najczęściej dochodzi do naderwań więzadeł lub ich całkowitych zerwań. W pierwszym przypadku znów włączamy wczesne usprawnianie, respektując fazy gojenia. Możemy wprowadzać ruch, który nie angażuje uszkodzonych struktur, a będzie korzystny w kontekście filtracji płynów i profilaktyce sklejeń tkankowych.
Zerwanie więzadeł
A co z całkowitymi zerwaniami? Coś, co uległo zerwaniu niestety się samo nie zrośnie (choć różne są obecnie koncepcje). Jeśli pacjent chce uprawiać dynamiczne sporty, to zwykle rekomenduję jednak rekonstrukcję zerwanej struktury. Jeśli uszkodzenie dotyczy osoby, która nie planuje powrotu do intensywnego sportu (szczególnie dyscyplin kontaktowych lub dynamicznych ze zmiennością kierunków ruchu), to można prowadzić leczenie zachowacze.
Fizjoterapia
Jak wygląda w ogólnym ujęciu leczenie uszkodzeń kostno-więzadłowych z perspektywy fizjoterapeutycznej? Po pierwsze oceniamy zakres możliwego do wykonania ruchu, jakości oporu końcowego i sztywności tkanek zaangażowanych w problem. W zależności od potrzeb, pierwsze zabiegi to poprawa drenażu żylno-limfatycznego (aby obrzęk sprawniej schodził), mobilizacje tkanek miękkich (aby nie ulegały zesztywnieniu/sklejeniu). Na koniec włączamy ćwiczenia w zakresie bezbolesnym, mające na celu poprawę koordynacji i stabilizacji nie tylko kontuzjowanego regionu, ale całego ciała jako systemu ze sobą współpracującego. Pacjent otrzymuje również pracę domową, która jest OBLIGATORYJNA (w tym przypadku tłumaczenie, że pies zjadł zeszyt nie przejdzie;)). Niestety, ale brak pracy własnej w przypadku powrotu do sprawności po urazie skutkuje znaczącym wydłużeniem całego procesu leczenia. Co zrobić, takie życie, samo się nie naprawi :)